The Ancient Pergamos Project
Fieldwork report for 2024
DOI:
https://doi.org/10.30549/opathrom-18-04Keywords:
fortified site, Late Roman period, Northern Greece, Pergamos, Pieria valleyAbstract
The aim of this paper is to report on the fieldwork conducted at Pergamos in 2024, in order to make the data available and to provide preliminary observations and interpretations of the finds. In the absence of any previous archaeological work at the site, the main objective of this first fieldwork season was to construct a basic chronological framework of human presence and activity. To this end, a systematic surface survey was carried out, providing an overview of the material, along with excavations in the lower terrace of the hill of Koules/Alonaki, in connection to the better-preserved southern fortification walls. The architectural elements and the finds unearthed revealed important, previously unknown, aspects about ancient Pergamos, embracing a variety of activities and indicating connections with both the local/regional material culture but also with that of regions further away.
Downloads
References
Afthonidis, I. 1892. ‘Ακριβής τοποθέτησις πόλεων τινών της Μακεδονίας’, Παρνασσός 15, 461–464.
Agora 22 = S.I. Rotroff 1982. The Athenian Agora vol. 22. Hellenistic pottery. Athenian and imported moldmade bowls, Princeton. https://doi.org/10.2307/3601993 DOI: https://doi.org/10.2307/3601993
Agora 32 = J.W. Hayes 2008. The Athenian Agora vol. 32. Roman pottery. Fine-ware imports, Princeton.
Agora 34 = G.D. Weinberg & E.M. Stern 2009. The Athenian Agora vol. 34. Vessel glass, Princeton.
Akamatis, N. 2020. Argilos vol. 2. The Attic red-figured pottery, Athens.
Binford, L.R. 1964. ‘A consideration of archaeological research design’, American Antiquity 29, 425–441. https://doi.org/10.2307/277978 DOI: https://doi.org/10.2307/277978
Bintliff, J. 2012. The complete archaeology of Greece. From hunter-gatherers to the 20th century A.D. Malden, Massachusetts, Oxford & Chichester. https://doi.org/10.1002/9781118255179 DOI: https://doi.org/10.1002/9781118255179
Boniaz, Z. & J.Y. Perreault 2002. ‘Άργιλος, Ανασκαφή 1998–1999’, Το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και Θράκη 14 (2000), 109–115.
Bonnier, A., T. Emanuelsson-Paulson, D. Mylona & A. Penttinen 2021. ‘The Kalaureia Excavation Project. A preliminary report of the work carried out in Area L between 2015 and 2018’, OpAthRom 14, 27–54. https://doi.org/10.30549/opathrom-14-03 DOI: https://doi.org/10.30549/opathrom-14-03
Boschloos, V. 2012. ‘Late Bronze Age cornelian and red jasper scarabs with cross designs. Egyptian, Levantine or Minoan?’, Journal of Ancient Egyptian Interconnections 4, 5–16. https://doi.org/10.2458/azu_jaei_v04i2_boschloos DOI: https://doi.org/10.2458/azu_jaei_v04i2_boschloos
Brasse, C. & S. Müth 2016. ‘Mauerwerksformen und Mauerwerkstechniken’, in Ancient fortifications. A compendium of theory and practice (Fokus Fortification Studies 1), eds S. Müth, P.I. Schneider, M. Schnelle & P.D. De Staebler, Oxford & Philadelphia, 75–100.
Chaigneau, C. 2019. ‘A first study of the millstones of the Greek colony of Megara Hyblaea (Sicily)’, in Tilting at mills. The archaeology and geology of mills and milling (Revista d’Arqueologia de Ponent Número extra 4), eds T.J. Anderson & N. Alons, Lleida, 201–212. https://doi.org/10.21001/rap.2019.extra-4.13 DOI: https://doi.org/10.21001/rap.2019.extra-4.13
Curtis, R.I. 2001. Ancient food technnology (Technology and Change in History 5), Leiden, Boston & Cologne. https://doi.org/10.1163/9789004475038 DOI: https://doi.org/10.1163/9789004475038
Deliopoulos, G., D. Urem-Kotsou & A. Papaefthimiou-Papanthimou 2015. ‘Μαγειρική στο Αρχοντικό: Τα μαγειρικά σκεύη της πρώιμης/μέσης και της ύστερης εποχής του χαλκού’, Το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη 25 (2011), 223–229.
Dimova, B. 2016. ‘Textile production in Iron Age Thrace’, EJA 19, 652–680. https://doi.org/10.1080/14619571.2016.1164457 DOI: https://doi.org/10.1080/14619571.2016.1164457
Dinçer, B., S. Şahin & G. Karahanto 2023. ‘West Afyonkarahisar (Turkey) Palaeolithic Survey 2022. Field methods and first results’, Anatolia Antiqua. Revue internationale d’archéologie anatolienne 31, 243–259. https://doi.org/10.4000/12dd9 DOI: https://doi.org/10.4000/12dd9
Evangelidis, V. 2022. The archaeology of Roman Macedonia. Urban and rural environments, Oxford & Philadelphia. https://doi.org/10.2307/j.ctv2v6pckz DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctv2v6pckz
Frankel, R. 2003. ‘The Olynthus mill, its origin, and diffusion. Typology and distribution’, AJA 107, 1–21. https://doi.org/10.3764/aja.107.1.1 DOI: https://doi.org/10.3764/aja.107.1.1
Godley, A.D. 1922. The Persian Wars vol. 3. Books 5–7 (Loeb Classical Library 119), Cambridge, Massachusetts.
Haldon, J.F. 1999. ‘The idea of the town in the Byzantine Empire’, in The idea and ideal of the town between Late Antiquity and the Early Middle Ages (The Transformation of the Roman World. A Scientific Program of the European Science Foundation 4), eds G.P. Brogiolo & B. Ward-Perkins, Leiden, Boston & Cologne, 1–23. https://doi.org/10.1163/9789004505841_005 DOI: https://doi.org/10.1163/9789004505841_005
Hamari, P. 2019. Roman-period roof tiles in the Eastern Mediterranean. Towards regional typologies, Ph.D. thesis, University of Helsinki.
Hamari, P. 2023. ‘Undecorated Roman-period roof tiles—an old material providing new results’, Open Archaeology 9, 18 pp. https://doi.org/10.1515/opar-2022-0339 DOI: https://doi.org/10.1515/opar-2022-0339
Harrell, J. 2012. ‘Gemstones’, UCLA Encyclopedia of Egyptology vol. 1, ed. W. Wendrich, Los Angeles.
Hayes, J.W. 1972. Late Roman pottery, London.
Klingborg, P., G. Galani, J. Blid, S. Dadaki & P. Malama 2024. ‘Pergamos. An unexplored fortified site in north-eastern Greece’, OpAthRom 17, 7–24. https://doi.org/10.30549/opathrom-17-02 DOI: https://doi.org/10.30549/opathrom-17-02
Kostov, R.I. 2007. ‘Notes and interpretation on the “Thracian Stone” in ancient sources’, Annual of the University of Mining and Geology “St. Ivan Rilski” 50:1, 99–102.
Lazaridis, D.I. 1978. ‘The interior of Aegean Thrace’, Ekistics 45, 279–282.
Liampi, K. 1991. ‘Το νομισματοκοπείο του Φάγρητος’, NomChron 10, 25–35.
Loukopoulou, L. 2004. ‘Thrace from Strymon to Nestos’, in An inventory of Archaic and Classical poleis. An investigation conducted by The Copenhagen Polis Centre for the Danish National Research Foundation, eds M.H. Hansen & T.H. Nielsen, Oxford, 854–869. https://doi.org/10.1093/oso/9780198140993.003.0055 DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780198140993.003.0055
Luedtke, B.E. 1992. An archaeologist’s guide to chert and flint, Los Angeles. https://doi.org/10.2307/jj.13609938 DOI: https://doi.org/10.2307/jj.13609938
Malama, P. 2012. 'Archaic pottery from ancient Galepsos', in Η κεραμική της αρχαϊκής εποχής στο Βόρειο Αιγαίο και την περιφέρειά του (700–480 π.Χ.). Πρακτικά Αρχαιολογικής Συνάντησης Θεσσαλονίκη, 19–22 Μαΐου 2011, eds M.Tiverios, V.Misailidou-Despotidou, E.Manakidou & A.Arvanitaki, Thessaloniki, 349–357.
Malamidou, D. 2021. ‘Η προϊστορική κατοίκηση μεταξύ του όρους Παγγαίου και της ακτογραμμής του Αιγαίου. Παλαιά και νέα δεδομένα των αρχαιολογικών ερευνών’, in Παγγαίο ΙΙ. Τα Πρακτικά του Δευτέρου Συνεδρίου Τοπικής Ιστορίας, eds A.C. Mentizis & A. Dimitrakoudi, Eleutheroupoli, 40–59.
Moorey, P.R.S. 1994. Ancient Mesopotamian materials and industries. The archaeological evidence, Oxford.
Nicholson, P.T. & I. Shaw 2000. Ancient Egyptian materials and technology, Cambridge.
Nikolaidou-Patera, M. 1993. ‘Ανασκαφικά δεδομένα από τις αρχαίες πόλεις Τράγιλο και Φάγρητα’, Το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και Θράκη 4 (1990), 513–529.
Nikolaidou-Patera M. 1997a. ‘Ανασκαφικές έρευνες στον αρχαίο Φάγρητα’, Το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και Θράκη 7 (1993), 499–503.
Nikolaidou-Patera, M. 1997b. ‘Φάγρης: Η αρχαία πόλη και το νεκροταφείο’, Το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και Θράκη 10 B (1996), 835–846.
Nikolaidou-Patera, M. 1997c. ‘Τοπογραφία της Πιέριας κοιλάδας’, in Αφιέρωμα στον N.G.L. Hammond (Παράρτημα Μακεδονικών 7), Thessaloniki, 309–319.
Ouellet, K. 2024. Les défenses de la Grèce du Nord. Architecture, géographie, histoire, et phénomènes régionaux aux périodes archaïque, classique et hellénistique (Argilos 4), Athens.
Panti, A. 2006. Η τοπική κεραμική στη Χαλκιδική και στο μυχό του Θερμαϊκού κόλπου κατά τους αρχαϊκούς και κλασικούς χρόνους (Άκανθος—Καραμπουρνάκι—Σίνδος), Ph.D. thesis, Aristotle University of Thessaloniki.
Panti, A. 2012. ‘Τοπική κεραμική αρχαϊκών χρόνων από τα Λείβηθρα’, in Η κεραμική της Αρχαϊκής Εποχής στο Βόρειο Αιγαίο και την περιφέρειά του (700–480 π.Χ.). Πρακτικά Αρχαιολογικής συνάντησης, Θεσσαλονίκη, 19–22 Μαΐου 2011, eds M. Tiverios, V. Misailidou-Despotidou, E. Manakidou & A. Arvanitaki, Thessaloniki, 113–128.
Papazoi, T. 1988. Το Παγγαίο όρος, η Σκαπτή ύλη και τα Πιερικά φρούρια Φάγρης-Περγάμου κατά την αρχαιότητα. Μελέτη ιστορική-γεωγραφική, Thessaloniki.
Penttinen, A. & B. Wells 2009. ‘Report on the excavations in the years 2007 and 2008 southeast of the temple of Poseidon at Kalaureia’, OpAthRom 2, 89–141. https://doi.org/10.30549/opathrom-02-05 DOI: https://doi.org/10.30549/opathrom-02-05
Perron, M. 2006. Argilos. La céramique peinte de Chalcidique des VIe et ve siècles av. J.-C., M.A. thesis, Université de Montréal.
Perron, M. 2013. ‘Άργιλος η χρηστική κεραμική με ταινιωτήκυματοειδή διακόσμηση στον 6ο και 5ο αιώνα π.Χ.—μία προσέγγιση’, in Κεραμικά Εργαστήρια στο Βορειοανατολικό Αιγαίο (8ος–αρχές 5ου αι. π.Χ.), eds P. Adam-Veleni, E. Kefalidou & D. Tsiafaki, Thessaloniki, 133–142.
Pikoulas, Y. 2001. Η χώρα των Πιέρων. Συμβολή στήν τοπογραφία της, Athens.
Provost, S. 2001. ‘City wall and urban area in Macedonia: The case of Philippi’, in Recent research in Late-Antique urbanism (JRA Suppl. 42), ed. L. Lavan, Portsmouth, 123–135.
Richter, G.M.A. 1968. The engraved gems of the Greeks, Etruscans and Romans vol. 1. Engraved gems of the Greeks and the Etruscans. A history of Greek art in miniature, London.
Samsaris, D.S. 1976. Ιστορική Γεωγραφία της Ανατολικής Μακεδονίας κατά την αρχαιότητα (Μακεδονική Βιβλιοθήκη 49), Thessaloniki.
Santi, P. & A. Renzulli 2015. ‘The volcanic millstones from the archaeological site of Morgantina (Sicily): provenance and evolution of the milling techniques in the Mediterranean area’, Archaeometry 57, 803–821. https://doi.org/10.1111/arcm.12139 DOI: https://doi.org/10.1111/arcm.12139
Saripanidi, V. 2013. ‘Η εγχώρια κεραμική από το αρχαϊκό–κλασικό νεκροταφείο της Σίνδου’, in Κεραμικά Εργαστήρια στο Βορειοανατολικό Αιγαίο (8ος–αρχές 5ου αι. π.Χ.), eds P. AdamVeleni, E. Kefalidou & D. Tsiafaki, Thessaloniki, 217–223.
Selkokari, H. 2017. ‘Glass’, in The Early Christian basilica of Arethousa in Macedonia vol. 1. Production, consumption and trade (Papers and Monographs of the Finnish Institute at Athens 23), ed. A. Karivieri, Helsinki, 101–114.
Stefanidou-Tiveriou, T. 1998. Ανασκαφή Διού vol. 1. Η οχύρωση, Thessaloniki.
Theocharis, K.K. 1954. ‘Ποῖον ἀρχαίον πόλισμα κατεῖχε τὴν θέσιν τοῦ Πραβίου’, Μακεδονικές Ημέρες 1954, 193–195.
Thoresen, L. 2015. ‘Archaeogemmology and ancient literary sources on gems and their origins’, in Gemstones in the first millennium AD: Mines, trade, workshops and symbolism, eds A. Hilgner, S. Greiff & D. Quast, Mainz, 155–218.
Tsouris, K. 1998. ‘Νεάπολις—Χριστούπολις—Καβάλα. Διορθώσεις—Προσθήκες—Παρατηρήσεις στην οχύρωση και την ύδρευση’, ArchDelt 53 A, 418–454.
Unger, H.J. 1987. ‘Das Pangaion. Ein altes Bergbauzentrum in Ostmakedonien’, Praehistorische Zeitschrift 62, 87–112. https://doi.org/10.1515/prhz.1987.62.1.87 DOI: https://doi.org/10.1515/prhz.1987.62.1.87
Unger, H.J. & E. Schütz 1982. ‘Pangaion—ein Gebirge und sein Bergbau’, in Südosteuropa zwischen 1600 und 1000 v.Chr. (Prähistorische Archäologie in Südosteuropa 1), ed. H. Geisslinger, Berlin, 145–172.
Vaxevanopoulos, M. 2017. Καταγραφή και μελέτη της αρχαίας μεταλλευτικής δραστηριότητας στο όρος Παγγαίο, Α. Μακεδονία, Ph.D. thesis, Aristotle University of Thessaloniki.
Vitti, M. 1996. Η πολεοδομική εξέλιξη της Θεσσαλονίκης. Από την ίδρυσή της έως τον Γαλέριο, Athens.
Voudouris, P., C. Mavrogonatos, I. Graham, G. Giuliani, A. Tarantola, V. Melfos, S. Karampelas, A. Katerinopoulos & A. Magganas 2019. ‘Gemstones of Greece: Geology and crystallizing environments’, Minerals 9, article no. 461. https://doi.org/10.3390/min9080461 DOI: https://doi.org/10.3390/min9080461
Wells, B., A. Penttinen & J. Hjohlman 2006–2007. ‘The Kalaureia Excavation Project. The 2004 and 2005 seasons’, OpAth 31–32, 31–129.
Zachariadis, S. 2018. ‘«Χούς … εις χούν … ». Χωμάτινα ευρήματα από το βυζαντινό νεκροταφείο των Αναργύρων Φλώρινας: Πρώτες παρατηρήσεις’, Το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη 27 (2013), 61–70.
Zachariadis, S. 2022. ‘Terra a mano: The handmade pottery of Philippi and its implications for the transformation of the city during the Early Byzantine period’, in Philippi, from Colonia Augusta to Communitas Christiana. Religion and society in transition (Novum Testamentum, Suppl. 186), eds S.J. Friesen, M. Lychounas & D.N. Schowalter, Leiden & Boston, 456–481. https://doi.org/10.1163/9789004469334_020 DOI: https://doi.org/10.1163/9789004469334_020
Zannis, A.G. 2014. Le pays entre le Strymon et le Nestos: géographie et histoire (VIIe–IVe siècle avant J.C.) (Μελετηματα 71), Athens.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Swedish Institute at Athens, Swedish Institute of Classical Studies in Rome , and authorsVolumes 16–18 (2023–2025): All text is published with immediate open access under the Creative Commons license CC BY 4.0. All images are used with permission from the rights holders, credited in the captions, and explicitly excluded from the CC BY license.
Copyright: Swedish Institutes at Athens and Rome, and the authors.
Volumes 1–15 (2008–2022): These issues were made openly available as PDFs six months after the printed edition was published. No Creative Commons license applies to these volumes.
Copyright: Swedish Institutes at Athens and Rome, and the authors.
