A Case Study of the Advent of Empirical Legal Studies in the Netherlands: The Narrow Pathway of Instrumentalism
DOI:
https://doi.org/10.62355/ejels.24724Keywords:
empirical legal studies, instrumental law, legal pluralism, law and society, the NetherlandsAbstract
This study examines how Empirical Legal Studies (ELS) gained a foothold in the Netherlands, particularly in the context of the country's long tradition of empirical socio-legal research. It is based on participatory observation and content analysis. It is argued that the way in which ELS has developed in the Netherlands fits into a much longer intellectual tradition in which the instrumental study of law is central. This tradition largely ignores alternative approaches, also prevalent in the Netherlands, in which the relationship between law and other normative systems ('legal pluralism') or between law and society is central. While these differences in the empirical study of law, which previously divided the Dutch L&S community to the bone, have become more or less invisible with the hospitable reception ELS has received from the L&S community, substantive differences remain. Bringing these differences back to the fore may help to avoid misunderstandings that arise from ignorance of the coexistence of different empirical approaches to the study of law and may facilitate the conscious choice of a particular approach.References
Abel, R. (1980). Redirecting social studies of law. Law and Society Review, 14, 805–829. https://doi.org/10.2307/3053198.
Alexander, Gregory S. 2002. “Comparing the Two Legal Realisms: American and Scandinavian.” Cornell Law Faculty Publications, Paper 455: 131–174. http://scholarship.law.cornell.edu/facpub/455.
Ansems, L. F. M. 2021. Procedural Justice on Trial. A Critical Test of Perceived Procedural Justice from the Perspective of Criminal Defendants. Utrecht: Universiteit Utrecht.
Anwar, Tasniem, Anna Goldberg, and Anna Pivaty. 2024. “Voorbij de barrières in ELS en op zoek naar de verbinding” (Beyond the Barriers in ELS and Looking for Connection). Recht der Werkelijkheid 45 (3): 3–9. https://doi.org/10.5553/RdW/138064242024045003001
Arnoldussen, Tobias, Robert Knegt, and Rob Schwitters. 2016. “Social Theory and Legal Practices,” Recht der Werkelijkheid 37, no 3: 5–9.
Benda-Beckmann, Keebet von, and Heleen Weyers. 2018. “In Memoriam John Griffiths (1940-2017),” Recht der Werkelijkheid 39, no 2: 6–17.
Bergh, G. van den. 1980. Staphorst en zijn gerichten: verslag van een juridisch-antropologisch onderzoek. (Staphorst and Its Judgment Panels: Report of a Legal Anthropological Study.) Meppel: Boom.
Bijleveld, C., A. Akkermans, M. Malsch, B. Marseille, and M Smit. 2020. Nederlandse Encyclopedie Empirical Legal Studies: Encyclopedie van 25 Jaar Empirisch Onderzoek in Nederland (Dutch Encyclopedia of Empirical Legal Studies: Encyclopedia of 25 Years of Empirical Research in the Netherlands). Den Haag: Boom Juridische Uitgevers.
Bijleveld, Catrien. 2016. “De Wereld van de Wetenschapper En de Wereld van de Praktijk” (The World of the Scientist and the World of Practice), Proces 95, no 5: 36–40. https://doi.org/10.5553/proces/016500762016095005005.
Bijleveld, Catrien. 2023. Research Methods for Empirical Legal Studies: An Introduction. The Hague: Eleven.
Bijleveld, Catrien C J H. 2023. “Empirisch Juridisch Onderzoek” (Empirical Legal Research), Justitiële verkenningen 49, no 3. Koninklijke Boom uitgevers: 47–58. https://doi.org/10.5553/jv/016758502023049003004.
Blocq, Daniel, and Maartje van der Woude. 2018. “Making Sense of the Law and Society Movement,” Erasmus Law Review, no. 2: 134–141. https://doi.org/10.5553/ELR.000105.
Bourdieu, P. 1987. “The Force of Law: A Sociology of the Juridical Field,” The Hastings Law Journal 38, no 5: 805–853.
Bruinsma, Freek. 1990. “De Kif van Een Azijnpisser” (A Vinegar Pisser's Kif), Recht der Werkelijkheid, no. 1: 125–126.
Bruinsma, Freek. 2004. “Van de Redactie: 25 Jaar Recht Der Werkelijkheid” (From the Editor: 25 Years of Recht der Werkelijkheid), Recht der Werkelijkheid, no. 2: 1–9.
Calavita, Kitty. 2010. Invitation to Law & Society: An Introduction to the Study of Real Law. Chicago and London: University of Chicago Press.
Chambliss, William J. 1964. “A Sociological Analysis of the Law of Vagrancy,” Social Problems 12: 46–67.
Chevalier, Danielle. 2018. “‘A Continuous Process of Becoming’: The Relevance of Qualitative Research into the Storylines of Law.” Erasmus Law Review 11. Boom Uitgevers Den Haag. https://doi.org/10.5553/elr.000104.
Chevalier, Danielle. 2021. “De Empirische Bestudering van Het Recht” (The Empirical Study of Law), Recht der Werkelijkheid 42, no 3: 3–8.
Dagan, Hanoch. 2017. “Contemporary Legal Realism.” In Encyclopedia for Law and Social Philosophy, edited by Mortimer Sellers and Stephan Kirste, 1-8. Dordrecht: Springer. https://doi.org/10.1007/978-94-007-6730-0_107-1.
Davies, Margaret. 2010. “Legal Pluralism.” In The Oxford Handbook of Empirical Legal Research, edited by Peter Cane and Herbert M. Kritzer, 805-827. Oxford: Oxford University Press.
De Jong, Elbert, Lydia Dalhuisen, Tom Bouwman, and Ivo Giesen. 2022. Opvattingen Onderzoeken. Een Verkennend Juridisch-Empirisch Onderzoek Naar Het Gebruik van Maatschappelijke Opvattingen in de Nederlandse Rechtspraak (Examining Views. An Exploratory Legal-Empirical Study of the Use of Societal Views in the Dutch Judiciary). Den Haag: Boom.
Doornbos, Nienke, and Paulien de Winter. 2020. “(Ruim) Veertig Jaar Recht Der Werkelijkheid: Verleden, Heden En Toekomst” ((Over) Forty Years of Recht der Werkelijkheid: Past, Present and Future), Recht der Werkelijkheid 41, no 2: 3–14.
Doornbos, Nienke, Nieke Elbers, Marleen Kragting, and Marijke Malsch. 11-12-2020. “Laat Wetgever Kennis Beter Benutten” (Let Legislators Use Knowledge Better). Nederlands Juristenblad, no. 43: 3298–3304.
Ehrlich, E. 1936. Principles of the Sociology of Law. Translated by W. Moll. Harvard: Harvard University Press.
Elbers, N., M. Malsch, P. van der Laan, A. J. Akkermans, and C. Bijleveld. 2018. “Empirisch-Juridisch Onderzoek in Nederland: Bespiegelingen over de Stand van Zaken in de Rechtswetenschap, Het Juridisch Onderwijs en de Rechtspraktijk” (Empirical-Judicial Research in The Netherlands: Reflections on the State of the Law, Legal Education And Legal Practice), Recht der werkelijkheid 39, no 1: 30–42.
Eleveld, Anja. 2024. “Wat is kritisch empirisch-juridisch onderzoek?” (What Is Critical Empirical Legal Research) Recht Der Werkelijkheid 45 (3): 40–53. https://doi.org/10.5553/RdW/138064242024045003004.
Frank, Jerome. 1931. “Are Judges Human?,” University of Pennsylvania Law Review 80: 233–267.
Galanter, Marc. 1974. “Why the ‘Haves’ Come out Ahead: Speculations on the Limits of Legal Change,” Law & Society Review 9, 1: 95–160.
Galtung, Johan. 1981. “Structure, Culture, and Intellectual Style: An Essay Comparing Saxonic, Teutonic, gallic and Nipponic Approaches,” Theory and methods 20, no 6: 817–856.
Giesen, I., S. N. P. Wiznitzer, A. L. M. Keirse, and W. S. de Zanger. 2019. Assumpties Annoteren: Rechterlijke Veronderstellingen Empirisch en Juridisch Getoetst (Assumptions Annotated: Judicial Assumptions Empirically and Legally Tested). Den Haag: Boom juridisch.
Griffiths, J. (1979). Is law important? New York University Law Review, 54(2), 339–375.
Griffiths, J. 1989. “Het Interessante van de Hoge Raad” (The Interesting of the Supreme Court), Recht der Werkelijkheid, no. 1: 80–99.
Griffiths, J. (2003). The social working of legal rules. Journal of Legal Pluralism and Unofficial Law, 35(48), 1–84.
Griffiths, J. 2017. “What Is Sociology of Law? (On Law, Rules, Social Control and Sociology),” Journal of Legal Pluralism and Unofficial Law 49, no 2: 93–142.
Griffiths, J., N. Roos, and R. J. Smits. 1979. “Redactioneel” (Editorial), Nieuwsbrief voor Nederlandstalige Rechtssociologen 1, 1.
Griffiths, John. 2003. “The Social Working of Legal Rules,” Journal of Legal Pluralism and Unofficial Law 35, no 48: 1–84.
Grootelaar, H. A. M., and K. Van den Bos. 2018. “How Litigants in Dutch Courtrooms Come to Trust Judges. The Role of Perceived Procedural Justice, Outcome Favorability, and Other Socio-Legal Moderators,” Law and Society Review, 234–268.
Grootelaar, Hilke. 2017. “Empirische Rechtswetenschap: Fad, Feud Or Fellowship?” (Empirical Legal Studies: Fad, Feud, or Fellowship?), Recht der Werkelijkheid 38, 1: 3-8.
Gould, J. B., & Barclay, S. (2012). Mind the gap: The place of gap studies in sociolegal scholarship. Annual Review of Law and Social Science, 8, 323–335. https://doi.org/10.1146/annurev-lawsocsci-102811-173833.
Hertogh, M. (2024). “Wat burgers weten en vinden van het recht” (What citizens know and feel about the law). In N. Holvast, W. Kortleven, P. de Winter, N. Doornbos, M. Hertogh & P. Mascini (Eds.), Recht in het echt: Empirische inzichten voor juristen (pp. 119–154). Den Haag: Boom Juridische Uitgevers.
Hoekema, A. J. 1973. Rechtsnormen en Sociale Feiten: Theorie en Empirie Rond de Kleine Havendiefstal (Legal Norms and Social Facts: Theory and Empiricism Around Small Port Theft). Rotterdam.
Holtermann, Jakob v. H., and Mikael Rask Madsen. 2021. “European New Legal Realism: Towards a Basic Science of Law.” In Research Handbook on Modern Legal Realism, edited by Shauhin Talesh, Heinz Klug, and Elizabeth Mertz, 67-81. Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
Horii, Hoko, and Annelien Bouland. 2023. “Drafting New Rape Law Dutch Legislators Talk About Sexual Consent,” Recht der Werkelijkheid 44, no 1: 14–38. https://doi.org/10.5553/RdW/138064242023044001002.
Huls, Nick. 2001. “Zonder Recht Geen Rechtssociologie” (Without Law No Sociology of Law), Recht der Werkelijkheid, no. 2: 35–42.
Hulst, Liesbeth, and Arno Akkermans. 2011. “Can Money Symbolize Acknowledgment? How Victims’ Relatives Perceive Monetary Awards for Their Emotional Harm,” Psychological Injury and Law 4, no 3-4: 245-262.
Hunt, Alan. 1978. The Sociological Movement in Law. London and Basingstoke: Macmillan Press Ltd.
Huver, R. M. E., K. A. P. C. Van Wees, A. J. Akkermans, and N. A. Elbers. 2007. Slachtoffers en aansprakelijkheid: een onderzoek naar behoeften, verwachtingen en ervaringen van slachtoffers en hun naasten met betrekking tot het civiele aansprakelijkheidsrecht. Deel I. Terreinverkenning (Victims and Liability: An Examination of Needs, Expectations and Experiences of Victims and Their Significant Others Regarding Civil Liability Law. Part I. Field Exploration). Den Haag: WODC.
Justitiële, Verkenningen. 2016. “Empirisch-Juridisch Onderzoek: Toekomstmuziek of Werkelijkheid?” (Empirical Legal Research: Future or Reality?) 6.
Kiewiet, Jeroen. 2024. “Geen kloof maar context naar een herijking van het rechtsbegrip in ELS-onderzoek” (No Gap but Context Towards a Recalibration of the Concept of Law in ELS Research). Recht Der Werkelijkheid 45 (3): 54–66. https://doi.org/10.5553/RdW/138064242024045003005.
Kritzer, Herbert M. 2021. Advanced Introduction to Empirical Legal Research. Cheltenham: Edward Elgar.
Malinowski, Bronislaw. 1922. Argonauts of the West-Pacific. Waveland: Prospect Heights.
Marseille, B., & Wever, M. (2023). De bezwaarschriftprocedure (The Appeal Procedure). In B. Assink, A. Bots, R. Schlössels & L. Timmermans (Eds.), Canon van het bestuursrecht: Een reis door het bestuursrecht in 30 vensters (pp. 179–184). Nijmegen: Ars Aequi Libri.
Mascini, Peter, and Wibo van Rossum. 2018. “Empirical Legal Research: Fad, Feud or Fellowship?,” Erasmus Law Review, no. 2: 89–92. https://doi.org/10.5553/ELR.000106.
Moore, Sally Falk. 1973. “Law and Social Change: The Semi-Autonomous Social Field as an Appropriate Subject of Study,” Law & Society Review 7, no 4: 719–746.
Nan, J., Holvast, N., Lestrade, S., Mevis, P., & Mascini, P. (2019). Evaluatie van de wet hervorming herziening ten voordele (Evaluation of the Reform of the Beneficial Convictions Reform Act). Nederlands Juristenblad, (3), 184–192.
Nelken, David. 1984. “Law in Action or Living Law? Back to the Beginning in Sociology of Law,” Legal studies 4, no 2: 157–174. https://doi.org/10.1111/j.1748-121X.1984.tb00439.x.
Nourse, Victoria, and Gregory Shaffer. 2009. “Varieties of New Legal Realism: Can a New World Order Prompt a New Legal Theory?,” Cornell Law Review 95, no 61: 61–138. http://scholarship.law.cornell.edu/clr/vol95/iss1/8.
Omari, Jeffrey, Pablo Rueda-Saiz, and Richard Ashby Wilson. 2024. “New Legal Realism at 20: Rethinking Law in an Era of Populism and Social Movements,” SSRN, https://ssrn.com/abstract=4771109.
Oomen, Barbara. 2011. “Wat Moet Iedere Jurist Weten over Rechtspluralisme?” (What Should Every Lawyer Know About Legal Pluralism?). In Het Recht van Onderop, edited by Marc Hertogh and Heleen Weyers, 79-98. Nijmegen: Ars Aequi Libri.
Pannebakker, E. S., H. Pluut, S. Voskamp, and W. S. de Zanger. 2022. “Empirical Studies in the Law School Curriculum in the Netherlands: What Is the State of the Art and Where We Go from Here?,” The Law Teacher, 1–20. https://doi.org/10.1080/0309400.2021.2022391.
Reinders Folmer, Christopher P., Pieter T. M. Desmet, and W. H. Van Boom. 2019. “Beyond Compensation? Examining the Role of Apologies in the Restoration of Victims’ in Simulated Tort Cases,” Law and Human Behavior 43, no 4: 329–341.
Reinders Folmer, Christopher P., Peter Mascini, and Joost M. Leunissen. 2019. “Rethinking Apology in Tort Litigation: Deficiencies in Comprehensiveness Undermine Remedial Effectiveness,” Review of Law & Economics, 1–27. https://doi.org/10.1515/rle-2018-0042.
Rijke, Niels. 2020. “Gelijkebehandelingswetgeving en benoemingsbeleid van Protestantse scholen over consistentie en het enkele feit” (Equal Treatment Laws and Appointment policies of Protestant Schools on Equality Law and the Single Fact), Recht der Werkelijkheid 37, no 2: 37–54.
Rusche, Georg., and Otto Kirchheimer. 1939. Punishment and Social Structure. New York: Columbia University Press.
Sarat, A. 1985. “Legal Effectiveness and Social Studies of Law: On the Unfortunate of Research Tradition,” Legal Studies Forum 9, no 1: 23–32.
Sarat, Austin, and Susan Silbey. 1988. “The Pull of the Policy Audience.” Law & Policy 10, no 2-3: 97-166. https://doi.org/10.1111/j.1467-9930.1988.tb00007.x.
Schiff Berman, Paul. 2023. “Applied Legal Pluralism: Processes, Driving Forces and Effects By Ghislain Otis, Jean LeClair, and Sophie Thériault, London: Routledge, 2022, 284 Pp., £130.00 (Book Review),” Journal of Law and Society 50, no 4. Wiley: 579–584. https://doi.org/10.1111/jols.12448.
Schwitters, Rob. 1991. De risico’s van de arbeid: Het ontstaan van de Ongevallenwet 1901 in sociologisch perspectief (The Risks of Labor: The Origins of the 1901 Accident Act in Sociological Perspective). Groningen: Wolters-Noordhof.
Schwitters, Rob. 2001. “Naar Een Sociologie van Het Recht” (Toward a Sociology of Law), Recht der Werkelijkheid, no. 2: 43–48.
Schwitters, Rob. 2014. “Civilologie: Op weg naar een zelfstandige benadering van het privaatrecht? (Towards an Independent Approach to Private Law?) Review of: W.H. van Boom, I. Giesen & A.J. Verheij (Red.), Capita Civilologie. Handboek empirie en privaatrecht (Capita Civilologie. Handbook of Empiricism and Private Law), Tweede Druk, Den Haag: Boom Juridische Uitgevers, 1198 Pagina’s”, Recht der Werkelijkheid 35, no 1: 120–127.
Smit, Monika, Bert Marseille, Arno Akkermans, Marijke Malsch, and Catrien Bijleveld. 2020. “25 Jaar Empirisch-Juridisch Onderzoek in Nederland” (25 Years of Empirical Legal Research in the Netherlands). In Nederlandse encyclopedie Empirical Legal Studies: encyclopedie van 25 jaar empirisch juridisch onderzoek in Nederland, edited by Catrien Bijleveld, Arno Akkermans, Marijke Malsch, Bert Marseille, and Monika Smit, 11-20. Den Haag: Boom Juridische Uitgevers.
Suchman, Mark C, and Elizabeth Ellen Mertz. 2010. “Toward a New Legal Empiricism: Empirical Legal Studies and New Legal Realism,” Annual Review of Law and Social Science 6, no 1: 555–579. https://doi.org/10.1146/annurev.lawsocsci.093008.131617.
Van Aartsen, Constantijn W. 2020. A Journey into Causes of Corporate Misbehaviour: Why Corporate Legal Disciplines and Regulation Need to Be Structurally Reformed. University of Maastricht.
Van Boom, W. H., Desmet, P., & Van Dam, M. (2016). “If it’s easy to read, it’s easy to Claim”—The effect of the readability of insurance contracts on consumer expectations and conflict behaviour. Journal of Consumer Policy, 39(12), 187–197. https://doi.org/10.1007/s10603-016-9317-9.
Van Boom, W. H., I. Giesen, and A. J. Verheij. 2008. Gedrag en privaatrecht: gedragspresumpties bij en gedragseffecten van privaatrechtelijke leerstukken (Behavior and Private Law: Behavioral Presumptions At and Behavioral Effects Of Private Law Doctrines). Den Haag: Boom Juridische Uitgevers.
Van Boom, W. H., I. Giesen, and A. J. Verheij. 2013. Capita Civilologie: handboek empirie en privaatrecht (Capita Civilologie: Handbook of Empiricism and Private Law). Civilology Series. Den Haag: Boom Juridische Uitgevers. http://www.bju.nl/juridisch/catalogus/capita-civilologie-2#!.
Van den Bos, K. 2020. Empirical Legal Research: A Primer. Cheltenham: Edward Elgar.
Van der Bruggen, G., Pander Maat, H., & Van Lent, L. (2023). Recht spreken én schrijven: Hoe (on)tevredenheid over de communicatie de acceptatie van de rechterlijke beslissing beïnvloedt (Speaking and writing justice: How (dis)satisfaction with communication affects acceptance of court decisions). Recht Der Werkelijkheid, 44(1), 63–95. https:/doi.org/10.5553/RdW/138064242023044001004.
Van der Ploeg, Tymen. 1999. “Tussen recht en werkelijkheid: de onverzoenlijkheid tussen het juridisch en sociologisch denken” (Between Law and Reality: The Inconsistency Between Legal And Sociological Thought.), Recht der Werkelijkheid, no. 3: 85–100.
Van Rooij, B., & Fine, A. (2021). The behavioral code: The hidden ways the law makes us better … or worse. Boston: Beacon Press.
Van der Voort, Haiko, Simone van der Boon, and Rolf van Wegberg. 2024. “Co-regulering als er nog geen regels zijn: naar een reductie van ongewenste inhoud op het Internet” (Co-Regulation if There Are No Rules Yet: Toward a Reduction of Unwanted Content on the Internet.). In Recht in Het Echt. Empirische Inzichten Voor Juristen, edited by Nina Holvast, Willem-Jan Kortleven, Paulien de Winter, Nienke Doornbos, Marc Hertogh, and Peter Mascini. Den Haag: Boom.
Van Gestel, Rob, and Peter van Lochem. 2018. “Evidence-Based Regulation and the Translation from Empirical Data to Normative Choices: A Proportionality Test,” Erasmus Law Review 2: 120–133. https://doi.org/10.5553/ELR.000103.
Van Manen, N. F. 2000. “Ohne Theorie Keine Wissenschaft” (Without Theory no Science), Recht der Werkelijkheid, no. 2: 115–120.
Van Oorschot, Irene. 2018. Ways of Case-Making. Rotterdam: Erasmus University Rotterdam.
Van Tol, D. 2005. Grensgeschillen: een rechtssociologisch onderzoek naar het classificeren van euthanasie en ander medisch handelen rond het levenseinde (Boundary Disputes: A Legal Sociological Study of Classifying Euthanasia and Other Medical Acts Around the End of Life). Groningen: Rijks Universiteit Groningen. https://research.rug.nl/en/publications/grensgeschillen-een-rechtssociologisch-onderzoek-naar-het-classif.
Verbruggen, Paul. 2021. “Methoden van systematische rechtspraakanalyse: een inleiding tot het veld” (Methods of Systematic Case Law Analysis: An Introduction to the Field). In Methoden van systematische rechtspraakanalyse: tussen juridische dogmatiek en data science, edited by P. W. J. Verbruggen, 7-26. Den Haag: BoomJuridisch.
Wever, M. 2020. Kwaliteit van Bestuursrechtelijke Bezwaarprocedures (Quality of Administrative Appeal Procedures). Groningen: University of Groningen. https://doi.org/10.33612/diss.145066501.
Weyers, H. 2009. “Rookverboden: surfen op golven van een veranderende maatschappelijke norm” (Smoking Bans: Surfing Waves of a Changing Societal Norm), Recht der Werkelijkheid, no. 1: 45–63.
Weyers, Heleen. 2018. “Verdergaan met de sociale-werkingsbenadering” (Continuing with the Social Working Approach), Recht der Werkelijkheid 39, no 2: 85–97. https://doi.org/10.5553/RdW/138064242018039002008.
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2025 Peter Mascini
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
