Mønster, variasjon og improvisasjon i eit filma dansemateriale

Springarvariantar frå Sørfjorden i Hardanger

Författare

DOI:

https://doi.org/10.62779/puls.10.2025.27067

Nyckelord:

regional dance, springar, improvisation, creativity, patterns, variation, movement analysis, structure analysis, undivided meter, traditional dance, couple dance

Abstract

Variations of the regional dance springar from Sørfjorden in Hardanger. Patterns and variations in a film archive material.

In our project, we have studied the relationship between human creativity and human structuring activity through a close analysis of a particular dance type, the springar from Sørfjorden in the Hardanger region of Norway. Our results may serve as hypotheses for testing how movement material has been structured and varied over time in other traditional areas or dance types, both in Norway and abroad. The findings may also serve as hypotheses for testing different models for teaching and transmitting traditional dance, and, in particular, as a tool for discussing and choosing safeguarding strategies.
On the west coast of Norway, a particular dance form, the springar from Sørfjorden in Hardanger, located in the Vestland region, has been recognised since the 1930s. Fieldwork in this fjord, particularly from 1967 and 1982, and new fieldwork from 2005 and 2020–2022, has resulted in a film archive with over 40 unique realisations of springar dancing. The springar is a regional dance that historically predates 19th century European couple dances. The springar has been transmitted and revived in different periods, and among different generations and communities in the fjord. Our thorough analysis of structure, motifs, rhythm, and steps in the filmed material reveals different patterns of movement, where improvisational elements and interpretations of rhythm, such as the undivided meter, play an important role in the dance, even among ordinary dancing community members.
The material offers new insights into how even the most structured «course variants» can display human creativity, and how different interpretations and teaching models may intertwine with each other, as well as with the still-present traditional bearers of the region. Our analysis shows a multi-layered tradition where simple motifs and step patterns are as common as improvisational motif combinations and intricate step patterns – a tradition in which each individual adds their own personal touch, leaving their mark on the tradition.

Författarbiografier

Siri Mæland, Seniorforsker

Siri Mæland er seniorforsker i tradisjonsdans ved Norsk senter for folkemusikk og folkedans (Sff). Ho er folkedansar, danseinstruktør, rådgjev og underviser jamnleg for folkedansrøsla, tradisjonsbærarar og studentar i tradisjonsdansearkivet, danseanalyse, feltarbeid og etnopedagogikk både som gjestelærer  ved dansevitskap NTNU og USN Rauland, gjennom Sff sitt prosjekt ungdoms- og talentutviklingsprosjekt Bygda dansar (2001–2023) og gjennom det noverande folkedansprogrammet Dansespor (2023–). Mæland disputerte i 2019 med avhandlinga Dansebygda Haltdalen - Knowledge-in-dancing in a Rural Community in Norway. Triangular interaction between dance, music and partnering. Sidan 2010 har ho vore del av styret og forskingsgruppa til Nordisk forening for folkedansforskning, Nff som i 2024 gav ut boka The Nordic Minuet. Royal Fashion and Peasant Tradition. Mæland har sidan 2020 vore nestleiar i ICTMD:s Study Group of Ethnochoreology (ictmusic.org), eit verdsomspennande forum og nettverk for etnokoreologar og danseantropologar.

Magni Rosvold

Magni Rosvold er fagkonskulent i dans og leiar for dansesatsinga i hardingfela.no, eit program knytt til Ole Bull Akademiet og Hardanger og Voss museum.  I 2017 kartla Rosvold behova for ei folkedanssatsing i rapporten Folkedans i Hordaland behov og moglegheiter. Etterpå vart ho prosjektleiar for å vidare styrke dette folkedansarbeidet. Andre tiltak Rosvold har utvikla er eit lokalt skuleopplegg som vart kalla Oldefars «dansemoves», samt projektet Bygda dansar Hordaland (samarbeid mellom hardingfela.no og Sff 2019–24). Rosvold spelar hardingfele og er A-klassedansar i dans hardingfele. Ho har ein bachelorgrad i folkedans, dansevitskap og psykologi ved NTNU, og ein mastergrad i Human Research Management frå Copenhagen Business School.

Magne Velure , Mag. art

Magne Velure er folklorist, innsamler og Sørfjording. Han er pensjonert museumsmann og kulturbyråkrat. I åra 1972–1993 arbeidde han ved Valdres Folkemuseum, Nordiska Museet, Hardanger folkemuseum, Maihaugen og de Sandvigske Samlinger. Frå 1993–2015  arbeidde han ved det norske Kulturdepartementet, med eit kort avbrot på Høgskulen i Lillehammer. Dei faglege interessene ligg i museumsfeltet, generell kulturpolitikk, språk og språkbruk. Dei seinaste åra var Velure aktiv i gamaldansgruppa «Polka med støyt», som spelar valsaspel – tradisjonell gamaldans – frå Hardanger, og han har vore oppteken av å fordjupe seg i, og føre vidare dansetradisjonen frå Sørfjorden og Hardanger. Han skriv jamnleg på sin eigen blogg.  I 2024 puliserte Velure artikkelen «Sørfjordspringaren – Historie og tradisjonslinjer» i årboka for Hardanger historielag.

Downloads

Publicerad

2025-05-15

Referera så här

Mæland, S., Rosvold, M. och Velure , M. (2025) ”Mønster, variasjon og improvisasjon i eit filma dansemateriale: Springarvariantar frå Sørfjorden i Hardanger”, Puls – musik- och dansetnologisk tidskrift, 10(1). doi: 10.62779/puls.10.2025.27067.